Hướng nghiệp bắt đầu từ bản thân

Tìm kiếm con đường phát triển sự nghiệp là một nhiệm vụ quan trọng không chỉ đối với các bạn trẻ, mà còn có ý nghĩa với những bạn đang không cảm thấy hạnh phúc với công việc hiện tại của mình. Nhưng liệu chúng ta đã thực sự hiểu rõ về bản thân mình? Chúng ta đã thực sự hiểu về tính cách của mình? Nếu không hiểu được những điều đó thì ta dựa vào đâu định hướng một cách chính xác đến con đường phù hợp nhất cho bản thân?

1. Hướng nghiệp theo quan điểm chuyên gia trong nước và quốc tế

Nhiều chuyên gia giáo dục hiện nay đồng tình rằng hướng nghiệp không chỉ bắt đầu từ ngành nghề mà cần bắt đầu từ việc hiểu bản thân, phát triển cách sống. Một số chuyên gia tiêu biểu: Ở Việt Nam có nhà giáo dục Giản Tư Trung, trên thế giới có thể nói đến Bill Burnett và Dave Evans các tác giả của cuốn sách  “Designing Your Life” – được dịch sang tiếng việt có tên là “Thiết kế một cuộc đời đáng sống”.

Thầy Giản Tư Trung có nói: “Chọn người, chọn đời xong mới chọn nghiệp; chọn nghiệp xong mới chọn nghề; chọn nghề xong mới chọn ngành; chọn ngành xong mới chọn trường.” Ở góc độ quản trị bản thân, thầy cho rằng bên cạnh tìm hiểu các yếu tố sở trường thì thầy nhấn mạnh việc thấu hiểu chính mình qua con người giới tính và các giá trị văn hóa, chuyên môn.

Bill Burnett và Dave Evans là hai giảng viên tại Trường Đại học Stanford, Mỹ, qua cuốn sách “Designing Your Life” hướng người đọc tập trung vào mục tiêu nghề nghiệp và phát triển một cuộc sống đầy ý nghĩa. Cuốn sách bao gồm nhiều lời khuyên, kỹ năng và bài tập thực hành để giúp bạn tìm hiểu bản thân mình, đặt ra mục tiêu và thiết kế các kế hoạch để đạt được những mục tiêu đó. Bắt đầu từ việc xác định giá trị bản thân bằng những điều bạn yêu thích.

2. Trở ngại lớn nhất của sự khởi đầu

Để đi tìm thì cần trả lời những câu hỏi, nhưng nhiều người đi tìm vì không biết trả lời những câu hỏi bằng cách nào. Trong chúng ta có nhiều sắc thái tình cảm, nhiều mặt khác nhau trong tính cách, như nhiều người hay gọi là “đa nhân cách” (đây là cách sử dụng từ trong giao tiếp của nhiều người, không giống với khái niệm “đa nhân cách” trong tâm lý học). Vậy mặt tính cách nào đang trả lời cho những câu hỏi đó?

Chúng ta đều biết rằng sai thì mất công sửa, nhưng vốn dĩ ngay từ đầu chúng ta đã cố để không sai. Nhưng có những mặt tính cách khác nhau trong mỗi người, đặc biệt là trong những bạn trẻ, những mặt tính cách ấy chưa thống nhất để chọn ra một mặt thống lĩnh cho tất cả những mặt khác. Và cần qua quá trình học tập, làm việc, thử thách thì cuộc bầu cử trong nội tâm mới tạm thời tìm ra được câu trả lời. Đó là lý do các bạn trẻ thường tự tin khi trả lời một câu hỏi nào đó, người sớm tìm được mặt tính cách chủ đạo thông suốt thường sớm có sự phát triển cá nhân sớm hơn, những người còn lại vật lộn trong khủng hoảng hiện sinh của mình. Dù tất cả đều có một điểm chung, là đưa ra câu trả lời tự tin khi còn trẻ.

3. Thử đúng nhiều lần để chọn đúng từ đầu

Chọn đúng từ đầu chắc chắn là một điều mọi người đều khao khát. Nhưng chỉ cần chọn đúng thì ở đầu hay ở đâu không quan trọng, chỉ cần chọn đúng thì ta sẽ bắt đầu được sự khởi đầu mới. 

Cuốn sách “Designing Your Life” hướng tới cho người đọc một quá trình liên tục không ngừng nghỉ để tránh ngộ nhận giá trị bản thân, tránh mắc cả đời vào những câu trả lời quá vội. Các giải pháp được tiến hành qua 5 giai đoạn:  

1. Bắt đầu từ giả thuyết
2. Giải pháp thử nghiệm
3. Thực hiện thử nghiệm
4. Đánh giá điều chỉnh Cuối cùng là lặp lại quá trình để tiếp tục điều chỉnh và phát triển.

Chúng ta cần thử nghiệm đúng cách để tìm ra con đường phù hợp, như vậy mới có thể chọn đúng con đường để khởi đầu.

4. Thử nghiệm xác định giá trị bản thân

Bên cạnh việc tự hỏi những câu hỏi như: “Tôi cảm thấy hạnh phúc nhất khi nào?”, “Tôi muốn đóng góp vào xã hội như thế nào?”, “Giá trị quan trọng nhất của tôi là gì?” và “Tôi muốn được nhìn thấy bản thân mình như thế nào trong tương lai?” Bạn cần tự hỏi rằng tại sao bạn muốn trả lời như thế. Hay điều gì đang chi phối lên bạn? Những mặt tính cách bên trong bạn là thế nào?

Bạn có thể thực hiện những bài trắc nghiệm tính cách như DISC, Big Five, để nhìn nhận bản thân từ một góc nhìn khác.

Nếu bạn vẫn hoài nghi những câu trả lời mình đưa ra thì hãy tham khảo các bài kiểm tra phóng chiếu tâm lý. Phương pháp kiểm tra tâm lý dựa trên nét bút có thể là một phương án thú vị để thử.

Dù kết quả như thế nào thì bạn cũng không nên vội vàng thỏa mãn với hiểu biết về mình của chính bản thân. Hãy coi các kết quả đều là giả thuyết, cần tìm giải pháp thử nghiệm, thực hiện thử nghiệm, sau đó đánh giá điều chỉnh, và thường xuyên lặp lại quá trình tìm hiểu bản thân để tiếp tục điều chỉnh và phát triển.